ATLETİZMDE YETENEK YÖNLENDİRME MODELLERİNDEN “BEŞYILDIZ YARIŞMALARI”

ÖLÇÜTLERİNİN TÜRK ÇOCUKLARINA UYARLANMASI

HASLOFÇA, F.*; HASLOFÇA, E.*; MORAN, T.**; CANDAN, N.***; GÜREŞ, A.****

*Ege Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
**Naili Moran Atletizm Eğitimi Vakfı
***Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
****Adnan Menderes Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu

Ülkemizde bu güne kadar yapılan değerlendirmelerde, yabancı ülkelerin kendi çocukları üzerinde yaptığı araştırmalar sonucunda oluşturduğu standart tablolar ve norm değerler dikkate alınmıştır. Bu değerlendirmeler sırasında, bazı yaş gruplarında performans ölçütlerinin bizim çocuklarımız için çok düşük, bazı yaş gruplarında ise tam tersi çok yüksek olduğu görülmüştür. Bu değerlendirmelerin ve uygun branşlara yönlendirmenin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için, Türk çocuklarının standartlarına uygun ölçüt tablolarının oluşturulması gerekmektedir.

Beş Yıldız Atletizm Yarışmaları Ülkemizde, Naili Moran Atletizm Eğitimi Vakfı tarafından uygulamaya koyulmuştur. Atletizm Federasyonunun da katkısıyla, İzmir pilot olmak üzere, 55 civarında İlin 11–18 yaş arasındaki çocuk ve gençlerinin katılımıyla 14 yıldır (1993–2006) kesintisiz olarak yapılmaktadır. Bu süreç içerisinde, günümüzde oldukça önemli başarılara ulaşmış atletlerin yetişmesinde bu yarışmaların önemli katkısı olduğu görülmektedir. Yarışmalara olan katılımın sürekli artması, çocuk ve gençlerin atletizme ilişkin yeteneklerinin belirlenmesinde, izlenmesinde ve branşa yönlendirilmelerinde önemli bir model olacağını ortaya koymaktadır.

Yarışmada kullanılan branşların derece karşılığı puan tabloları ile çoklu yarışma sonuçlarına göre yetenek düzeylerini belirten değerlendirme tablolarının, çocuk ve gençlerimizin performanslarına göre oluşturulmasıyla daha gerçekçi değerlendirmelerin yapılacağı, bunun da modelin verimliliğinin arttırılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Bu araştırma ile yeteneklerin yönlendirilmesinde önemli bir yer tutan “Naili Moran Beş Yıldız Atletizm Türkiye Birinciliği” Yarışmalarında, değerlendirme ölçütü olarak kullanılan İngiliz kökenli puan tablolarının, Türk çocuklarının performanslarına uygun olarak yeniden oluşturulmasına çalışılacaktır.

Bu araştırma “tekil tarama” modelinde gerçekleştirildi. Araştırmanın evreninde Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde bulunan 55 ildeki 11–18 yaş arasındaki kız (n=1976) ve erkek (n=2164)  atletler yer aldı.  Araştırmanın verileri 1993–2006 yılları arasında düzenlenen Naili Moran Beş Yıldız Atletizm Türkiye Birinciliği Yarışmalarının resmi sonuçlarıdır. Frekans dağılım tablolarıyla birikimli (kümülatif) yüzdeler hesaplanarak, her bir dereceye karşılık gelen puanlar belirlendi. Verilerin analizi Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyoistatistik Bölümü Tıbbi Bilişim Anabilim Dalında hazır SPSS paket programlarından yararlanılarak gerçekleştirildi.

Karma olarak kız ve erkeklerde her branşta elde edilen derecelerin birikimli yüzdelik değerlerine göre, her bir dereceye karşılık gelen “Puan Tabloları” oluşturuldu. Ayrıca, cinsiyetlere göre her yaş grubunda, her branşta elde edilen derecelerin birikimli yüzdelik değerleri incelendi. Buna göre “Performans Değerlendirme Tabloları”nda: Üstün Performans (ÜP) standardı için %90’lık değerler, Beş Yıldız (5Y) Standardı için %75’lik değerler, Dört Yıldız (4Y) Standardı için %60’lık değerler, Üç Yıldız (3Y) Standardı için %45’lik değerler, İki Yıldız (2Y) Standardı için %30’lük değerler ve Bir Yıldız (1Y) Standardı için %25’lik değerler baz alındı.

Bu değerlere göre oluşturulan tablolarda, Kız ve Erkekler için yaşlara uygun olarak belirlenen standart puanlar, statüde belirtildiği gibi seçilmiş olan üç branştan elde edilmesi gereken toplam puanları yansıtmaktadır.

Yarışma sonuçların analizinde ortaya çıkan sonuçlar şöyle açıklanabilir:

• Branş tercihlerinin statüye uygun olmak koşuluyla yeteneklere göre değişik branşlardan yapılması gerekirken, koşu ağırlıklı olarak bazı branşlara katılımın çok yüksek olduğu görüldü. Bunlar, Uzun atlama (n=2541), 800 metre (n=1410), 100 metre (n=926), 1500 metre (n=726), 200 metre (n=645), 75 metre (n=419) branşlarıdır. Bu durumun Ülkemizde teknik branşlara yönelik çalışmalar için, yeterli araç gereç ve saha şartlarının bulunmamasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bu nedenle antrenörlerin çalışmalarını daha çok teknik araç gerektirmeyen bu branşlara yönelik olarak yürüttükleri söylenebilir.
• Çalışmadan çıkarılan Puan Tabloları ile orijinal Beş Yıldız Puan Tabloları karşılaştırıldığında; çalışmadan çıkarılan tablolarda, 90 puandan aşağıya doğru olmak üzere, puan karşılığı derecelerin belirgin şekilde daha yüksek olduğu görüldü. Bu durum Ülkemizde antrenörlerin özel nitelikteki tek yönlü antrenmanlara çok erken yaşlarda başladıklarını düşündürmektedir.
• Yetenek seviyelerini belirten Standart Tablolarında da benzer durumla karşılaşıldı. Küçük yaşlarda daha belirgin olmak üzere, 11–16 yaş dereceleri ile orijinal Beş Yıldız Standart Puanlarına ulaşmanın kolay olduğu görüldü. Bu durumda değerlendirmelerin yanıltıcı olabileceği, çalışma ile oluşan yeni puan tabloları ve standart değerlerle ise daha gerçekçi değerlendirmelerin yapılabileceği düşünülmektedir.

Çalışma sonuçlarının Antrenör ve Beden Eğitimi Öğretmenleri gelişim seminerlerinde sıkça dile getirilmesi ve olumsuzlukların ortadan kaldırılması için gerekli tedbirlerin alınması önem taşımaktadır. Önümüzdeki yıllarda da benzer çalışmalarla puan tablolarının geliştirilmesi ve standartların performansları değerlendirmede uygun hale getirilmesi Türk Atletizminin gelişmesine hizmet edecektir.